مدیریت پروژه اجایل یا چابک (Agile)
مدیریت پروژه اجایل یک رویکرد تکراری است که بر ارائهی مستمر ارزش و دریافت بازخورد از بازار در جهت انطباق با تغییرات سریع و نوظهور تمرکز دارد. وقتی صحبت از مدیریت کردن کارها به میان میآید، دهها روش و ایده برای مدیریت پروژه وجود دارد که میتوان از میان آنها دست به انتخاب زد. اما زمانی که جستوجوی خود را برای انتخاب بهترین روش مدیریت پروژه آغاز میکنید، احتمالا به یک واژه برمیخورید که در مقالات مختلف بارها و بارها تکرار میشود: اجایل (Agile) به معنای چابک!
هنگامی که انتخاب بین روشهای مختلف شما را سردرگم کرده است و برای کنار کشیدن آماده شدهاید، این واژه مثل یک در برهوت ذهن خستهتان از دور مثل یک سراب به نظر میرسد. شک برانگیز است، نه؟ از کجا بدانید که امیدی پوچ نیست؟ آیا واقعا جواب میدهد؟ آیا تمام مزیتهای ممکن را دارد یا تنها یک واژهی دهن پرکن دیگر است که برای مشغول کردن مدیران سرهم شده؟
دربارهی مزایا و معایب شیوه مدیریت پروژه اجایل حرفهای بسیاری گفته شده، اما واقعا کدامیک حقیقت دارد؟ چطور میتوان فهمید که این شیوه برای مدیریت تیم شما مناسب است یا نه؟ تنها یک راه برای فهمیدن پاسخ این سوالات وجود دارد، برای آشنایی کامل با مدیریت پروژه اجایل، با ما در این مقاله همراه شوید!
روش مدیریت پروژه اجایل چیست؟
شیوه مدیریت پروژه اجایل یک روش تکرار پذیر برای مدیریت پروژههای مختلف است و تضمین میکند که بازخوردها در سریعترین زمان ممکن دریافت و در هر محله از برنامه پروژه یا چرخهی محصول روی آن اعمال میشوند. به کمک این روش، تیمهای مختلف میتوانند سرعت کار را بالا ببرند و فعالیت مشارکتی را در محدودهی زمان و بودجهی تیم تجربه کنند.
روش مدیریت پروژه اجایل ایدهها و روشها مختلفی از مدیریت پروژه را که ارائه دهنده ارزشها و راهنماییهای لازم هستند پوشش میدهد. اما همچنان بر سر تعریف بسیار دقیق و موبهموی جزئیات این شیوه مدیریتی اختلاف نظر وجود دارد، با این حساب، سوالی که مطرح می شود این است که اصلا این روش از کجا آمده است؟
تاریخچه کوتاهی از اجایل
ریشه بیشتر روشهای مدیریت پروژهی اجایل به جایی برمیگردد که کمی غیر قابل انتظار است، به حوزهی توسعهی نرم افزار و حوالی سال ۱۹۹۰، تیمهای نرم افزاری کمکم به این نتیجه رسیدند که روشهای مدیریت پروژه سنتی که اتفاقا به شدت هم ساختارمند بودند، در زمان نیاز پاسخگوی مشکلات نبودند. آنها متوجه شدند که نقاط ضعف این روشها -مانند فقدان انعطاف پذیری، سازگاری و حتی داشتن قدرت دخل و تصرف در پروژه- باعث میشد که مهندسان نتوانند به تغییرات پاسخ بدهند یا آموختههای خود حین کار را در پروژه دخالت دهند.
پروژه دقیقا به همان شملی که از ابتدا برنامه ریزی شده بود پیش میرفت و در پایان فرقی با طرح اولیه نداشت. در چنین شرایطی، اعمال تغییرات مورد نیاز و منطبق کردن نتیجه نهایی با نیازهای جدید هزینهبر و طاقت فرسا بود. اما بر خلاف صنایع تولیدی که فرآیند ثابت بوده و نتیجه نهایی قابل اطمینان و پایدار است (برای مثال تولید یک محصول مثل شامپو که یک محصول مشابه در یک خط تولید سرهم میشود)، تغییر یک عنصر جدا نشدنی از پروژههای توسعهی نرم افزار است.
شاید نیازمندیهای سفارش دهنده تغییر کند یا تست کردن محصول توسط کاربر نهایی نشان دهد که یک قابلیت آن طور که باید کار نمیکند. به جای چسبیدن به برنامه اولیه مدیریت پروژه به شکلی که در ابتدا طراحی شد، روشهای مدیریت پروژه اجایل به مهندسان و طراحان اجازه میداد تا تغییرات لازم را در نظر بگیرند و بهترین محصول ممکن را بسازند. برای این کار، آنها به چرخههای توسعه کوتاهتر(با نام امروزی اسپرینت)، یک فرایند تکرار پذیرتر، بازخورد گیری مداوم و آزمودن محصول نیاز داشتند.
تا اینکه در سال ۲۰۰۱، تعدادی از توسعهدهندگان دور هم جمع شدند و دربارهی اصول اولیهی شیوه مدیریت پروژه اجایل گفتوگو کردند و به شدت جذب فلسفه نهفته در آن شدند. آنها مانیفست توسعه نرم افزار اجایل را ارائه کردند؛ این یک مجموعه از ارزشها و اصول بود که میتوانست برای تیمها مانند ستارهی قطبی روشن کنندهی مسیر باشد.
تعریف دقیق مدیریت پروژه اجایل
شاید در ابتدا به نظر برسد که شیوه مدیریتی اجایل بیشتر برای توسعه نرم افزار کاربردی است، اما نگران نباشید. درست است که بسیاری از متدهای مدیریت پروژه با در نظر گرفتن پروژههای نرم افزاری تکامل یافتهاند، اما ارزشهای نهادین و اصول مدیریتی برای انواع مختلفی از تیمها، از تیمهای محصول گرفته تا بازاریابی مفید و کارآمد هستند.
دانستن تاریخچه پیدایش شیوه مدیریت پروژه اجایل (یا حداقل خلاصهای از آن که در بالا ارائه شد) میتواند به تفهیم و چرایی روشها و فرایندهایی که خصوصیات شیوه مدیریتی اجایل را تشکیل میدهد کمک کند. اگر تنها به دنبال تعریفی برای درک فهم شیوه مدیریت پروژه اجایل هستید، این تعریف میتواند سودمند باشد: شیوه مدیریت پروژه به اجایل یک روش مبتنی بر همکاری و تکرار است که آزمایشهای مداوم و پاسخگویی به تغییر را شامل میشود.
تعریف خوب و کاملی است، نه؟ حالا بیایید به فلسفهی اصلی اجایل برگردیم و بیشتر دربارهی ارزشها و اصولی در پیش بردن پروژهها به این روش کمک میکند بیاموزیم.
ارزشهای اساسی اجایل
همانطور که قبلتر اشاره شد، روشهای مدیریت پروژه اجایل در ابتدا روی پروژههای نرم افزاری متمرکز بودند و اصلا روش اجایل توسط توسعه دهندگان نرم افزار ابداع شد. اگر دقیق به این جمله نگاه کنید، شاید بتوانید کلمههایی مانند «توسعه دهنده» و «مشتری» را از بطن آن بیرون بکشید. اما نگران محدودیتها نباشید. چه در حال طراحی یک نرم افزار باشید یا چیزی بسیار متفاوتتر (برای مثال یک کمپین بازاریابی)، راه حلهای بسیاری وجود دارد که بدون توجه به صنعت مورد نظر میتوانید از آنها کمک بگیرید؛ فلسفهی اصلی اجایل بر ۴ ارزش زیر استوار است:
- افراد و تعاملها به جای فرایندها و ابزار.
- نرم افزار مدیریت کار به جای مستندات جامع.
- همکاری مشتریان به جای مذاکرات و قراردادهای تغییر ناپذیر.
- پاسخگویی به تغییرات به جای دنبال کردن یک برنامه ثابت.
این ارزشهای بنیادی در قلب روشهای مدیریت پروژهی اجایل قرار دارند و هر چیزی را از استانداردهای کار کردن گرفته تا ۱۲ اصل مدیریت پروژه اجایل را شکل میدهند. چیزی که از ۴ ارزش بالا دستگیرمان میشود این است که شیوه مدیریت پروژهی اجایل بیش از هر چیز، مبتنی بر همکاری و تعامل بین افراد است. این اصل نه تنها بر فرایندهای کاری اعمال میشود، بلکه بر تکمیل کردن محصولات هم نقش دارد؛ همانطور که از گزارههای اول و سوم مشخص است، شیوه مدیریت پروژه اجایل عنصر «انسان» را در آغاز و مرکز پروژه قرار میدهد. هدف کلی خلق چیزی کارآمد است که بیشترین ارزش را به مشتری نهایی برساند.
اصول مهم مدیریت پروژه اجایل
بر اساس فلسفه اصلی اجایل، ۱۲ اصل کلیدی در مدیریت پروژه اجایل وجود دارد که در اصل برای مدیریت پروژههای نرم افزاری نوشته شدهاند اما برای سایر پروژهها نیز با کمی تغییر قابل اجرا هستند:
- اولویت شماره ۱ رضایت مشتری از طریق تحویل زودهنگام و مداوم نرم افزارهای کاربردی است.
- به تغییرات خوشآمد بگویید، حتی اگر در مراحل پایانی توسعه لازم شوند. روش اجایل برای به دست آوردن رضایت مشتری به عنوان یک مزیت رقابتی، تغییرات را تحت سلطه خود در میآورد.
- نرم افزار را به صورت مرتب از دو هفته از شروع کار گرفته تا چندین ماه به مشتریان تحویل بدهید، با این رویکرد که هر چه بازههای زمانی کوتاهتر باشند بهتر است.
- بخش کسبوکار و توسعه دهندگان باید به صورت روزانه در کنار هم در طول پروژه کار کنند.
- پروژه را به کمک افراد با انگیزه پیش ببرید. به آنها محیط و حمایتی که نیاز دارند بدهید و تا پایان کار به آنها اعتماد کنید.
- موثرترین و کارآمدترین روش انتقال اطلاعات بین یک تیم توسعه دهنده، مکالمهی رو در رو است.
- فرآیندهای اجایل باعث توسعهی پایدار میشود. حامیان مالی، توسعه دهندگان و کاربران باید بتوانند یک سرعت ثابت را در کارهای خود حفظ کنند.
- نرم افزاری که کار کند اولین اندازه گیری پیشرفت است.
- توجه مستمر به برتری فنی و طراحی خوب چابکی را افزایش میدهد.
- سادگی – هنر حداکثر کردن کار انجام نشده – ضروری است.
- بهترین معماری، الزامات و طراحی از دل تیمهایی بیرون میآید که خود سازماندهی شده هستند.
- در فواصل منظم، تیم نحوه اثرگذاری بهتر را بررسی کرده و سپس سرعت و رفتار خود را با آن منطبق میکند.
وقتی این اصول را از بالا به پایین میخوانید، چه یک پروژه طرحی نرم افزار در ذهن خود داشته باشید یا از آن به عنوان استعارهای برای چیزی که خلق میکنید استفاده کنید، روشهای اجایل شما را تشویق میکند که نسخههایی از محصول خود را به صورت پیوسته و مداوم ارائه دهید؛ به این خاطر که داشتن یک چیز معیوب در واقعیت، بهتر از داشتن نسخهی بینقص آن در رویا است.
یک تم تگراری دیگر نیز در این اصول به چشم میخورد: چابک شوید، چابک بمانید و با هم کار کنید! این اصل هر کسی را شامل میشود؛ تیم خودتان، صاحبان کسبوکار، سایر بخشها و سفارش دهندگان محصول. روشهای مدیریت پروژه اجایل بر یک فرایند بسیار همکاری محور و پایههای قوی بین فردی تکیه دارد؛ به زبان خلاصه، برای یکدیگر عالی باشید.
چرا باید از روش اجایل استفاده کنیم؟
چه چیزی باعث میشود تا روش مدیریت پروژه اجایل تا این حد موفق باشد؟ چرا مدیران پروژه ترجیح میدهند تنها از این شیوه یا از ترکیب آن با سایر متدهای مدیریتی استفاده کنند؟ دلیل آن ساده است. مزایای استفاده از روش مدیریت پروژه اجایل کار مدیران را ساده میکند و اجازه میدهد تا کنترل بیشتری بر پروژههای خود داشته باشند. در حقیقت، آنچه روش مدیریت پروژه اجایل را بیهمتا میکند این واقعیت است که اجایل هم بر ارائه محصول با کیفیت و ارزشمند به مشتری و هم بر کامل کردن پروژه با در نظر گرفتن محدودیتهای زمانی و مالی تمرکز دارد. علاوه بر اینها، شیوه مدیریت پروژه اجایل مزایای دیگری دارد که به آنها میپردازیم:
کیفیت عالی محصول
در مدیریت پروژه اجایل، تست کردن محصول یک بخش حیاتی از فاز اجرایی پروژه است، که در نهایت به ارائه محصولی با بالاترین کیفیت ممکن میانجامد. مشتری در فرایند توسعه محصول مشارکت میکند و میتواند در صورت نیاز بر اساس واقعیتهای بازار تغییراتی را درخواست کند. از آنجایی که روش مدیریت پروژه اجایل بر تکرارهای منظم مبتنی است، تیمهایی که توسط خودشان سازماندهی میشوند میتوانند به یادگیری و رشد در گذر زمان ادامه دهند و به طور پیوسته عملکرد خود را بهبود دهند.
رضایت بالای مشتری
در مدیریت پروژه اجایل، مشتری همیشه در فرایندهای تصمیم گیری حضور دارد و این به حفظ رضایت مشتری منجر میشود. در مدل سنتی، مشتری تنها در فاز برنامه ریزی دخالت داده میشد و نمیتوانست بر فرایند اجرا تاثیر بگذارد، همین نکته روی انعطاف پذیری و سازگاری تاثیر منفی میگذاشت. با نگه داشتن مشتری درون چرخه و اعمال تغییرات متناسب با بازخورد آنها، شما به مشتری ارزش میدهید و در کنار آن، مطمئن میشوید که محصول نهایی به طور کامل نیازهای او را پوشش میدهد.
مزیت دیگر شیوه مدیریت پروژه اجایل این است که زمان ارائه به بازار محصول به شکل قابل ملاحظهای کاهش مییابد. این به صاحب محصول اجازه میدهد تا از فرصتهای خود برخی قسمتها نهایت استفاده را ببرد و از مزیت پیشگام بودن استفاده کند. مسلم است زمانی که مشتریان به خاطر همکاری با شما از چنین مزیتهای بهرهمند میشوند، برای مشارکتهای بیشتر سمت شما باز خواهند گشت.
کنترل بهتر
روش مدیریت پروژه اجایل به مدیران کمک میکند تا در بخشهای شفافیت، دریافت و اعمال بازخوردها و ارزیابی کیفیت کنترل بهتری بر پروژههای خود داشته باشند. در چنین شرایطی، کیفیت در فاز پیاده سازی پروژه تضمین میشود و همهی صاحبان محصول به کمک گزارشهای روزانه که از مراحل انجام کار و وظایف تهیه میشود، میتوانند در جریان جزئیات کار قرار گیرند.
بهبود قابلیت پیشبینی پروژه
با افزایش میدان دید نسبت به پروژه، پیش بینی کردن ریسکها، ارائه دادن برنامههایی برای کاهش خطرات آسانتر خواهد شد. با روش مدیریت پروژه اجایل، روشهای بهتری برای تشخیص و پیش بینی ریسکهای احتمالی وجود دارد، همچنین به کمک آن میتوانید برنامههای بهتری برای رویارویی با این مشکلات طرح کنید و پروژه را در مسیری همراه و با کمترین لغزش پیش ببرید. برای مثال، در روش اسکرام (که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد) از اسپرینت برنامههای عقب افتاده و نمودار برنامههای پایان یافته بهره میبرد که کار پیش بینی و برنامه ریزی را برای مدیران آسان میکند.
کاهش ریسک
در تئوری، پروژهای که با استفاده از روش مدیریت پروژه اجایل مدیریت شود هرگز شکست نمی خورد. روش اجایل با اسپرینتهای کوچکی کار میکند که بر تحویل پیوسته محصول تمرکز دارد. همیشه بخش کوچکی وجود دارد که در حال حاضر مشکل دارد اما در آینده میتوان آن را بهبود بخشید و نجات داد، حتی اگر برنامهها آنطور که طرح ریزی شده به صورت کامل پیش نروند.
افزایش انعطاف پذیری
زمانی که مدیریت پروژه اجایل به طور کامل و درست در یک تیم پیاده سازی شود، انعطاف پذیری بی نظیری به آن ها میبخشد. تیمها فعالیتهای خود را در گروههای کوچکتری پیش میبرند و بازخوردهای صاحب محصول را به صورت مرتب سنجیده و اجرا میکنند، در حالی که در سایر روشهای مدیریت پروژه، اعمال تغییرات معمولا هزینهبر و وقتگیر است.
روش مدیریت پروژه اجایل وظایف و کارهای مورد نیاز را به اسپرینتهای کوچک تقسیم میکند که هم قابل مدیریت و هم به اندازه کافی انعطاف پذیر هستند و به این طریق، تیمها میتوانند تغییرات را به سرعت اعمال کنند. این انعطاف پذیری بالا یکی از دلایلی است که مدیران ترجیح میدهند پروژههای پویای خود را به روش مدیریت پروژه اجایل هدایت کنند.
پیشرفت مداوم
کار روی بازخورد گیری از خود و تلاش برای بهبود مستمر یکی از ۱۲ اصل اساسی بود که در بالا به آن اشاره کردیم. این روش بر تکرارهای منظم مبتنی است و به همین خاطر تضمین میکند که هر اسپرینت از نمونههای قبلی بهتر اجرا خواهد شد و اشتباهات قبلی تکرار نمیشوند. شیوهی اجایل یک فرهنگ باز را پرورش می دهد که تبادل ایده و همکاری را به رسمیت میشناسد، به این ترتیب اعضای تیم از تجربیات و آموختههای یکدیگر یاد میگیرند و به رشد دسته جمعی کمک میکنند.
بهبود روحیه تیم
همانطور که تا اینجا فهمیدیم، تیمهای مدیریت پروژه اجایل خود سازماندهی شده و خود مدیریتی هستند. با این حساب، خود مختاری و تسلط چنین تیمی روی تصمیمها بیشتر است. مدیر پروژه از تیم در مقابل مداخله حامیان مالی و مدیران محافظت میکند. به علاوه، ماهیت چند منظوره تیمها به اعضای تیم در یادگیری مهارتهای مدیریتی و رشد در نقشهای فعلی آنها کمک میکند.
در این روش، اعضای تیم به صورت مستمر دور یکدیگر جمع میشوند تا دربارهی چالشهای پیش رو و وضع موجود گفتوگو کنند و همین امر به بهبود همکاری بین آنها کمک میکند. از آنجایی که سایز تیمها محدود است، مدیریت پروژه اجایل محیطی را فراهم میکند که در آن، تیمها به هم نزدیک هستند، با هم به خوبی تعامل دارند و میتوانند ساختاری انعطاف پذیر داشته باشند.
شیوههای اجرای اجایل
تا اینجا از ویژگیها، نحوهی کار و مزیتهای مختلف روش مدیریت پروژهی اجایل گفتیم و اکنون به قسمت هیجان انگیز میرسیم، مرحلهی اجرا! بیایید نگاه دقیقتری به جزئیات فرایند بیندازیم و برخی از روشهای پیاده سازی اجایل را بررسی کنیم. تا به امروز معروفترین بسترهای اجرای اجایل دو فریم ورک کانبان و اسکرام هستند. بیایید با کانبان شروع کنیم.
کانبان
کانبان روشی است که دههها پیش فرمول آن طراحی شده است. این روش بر تغییرات تکاملی و بهبود مستمر فرایند تمرکز دارد. روش کانبان دارای ۶ بخش اصلی زیر است:
- تجسم کار
- محدود کردن کار در حال انجام
- مدیریت جریان کار
- شفاف سازی سیاستهای انجام فرایند
- پیاده سازی حلقههای دریافت بازخورد
- بهبود همکاری
روش کار در پلتفرم کانبان به این صورت است که تیم کرا خود را روی یک بورد کانبان تصویرسازی و مجسم میکند، این بورد نقش مرکز اصلی اطلاعات را دارد و جایی است که همهی وظایف روی آن قرار میگیرند. به کمک این بورد افراد اطلاعات را بهتر و سریعتر انتقال داده و به طور موثرتری حین کار روی پروژههای مختلف با هم همکاری کنند. یک بورد کانبان به دو ستون تقسیم میشود که بیانگر مرحلههای مختلف جریان کار هستند.
این به مدیران پروژه و تیمها کمک میکند تا کارها را بهتر برنامه ریزی و مدیریت کنند، پروژههای مختلف را پیگیری کرده و نمای کلی بهتری از فرایند به دست آورند. فریم ورک کانبان را میتوان روی هر تیمی با هر تخصصی ، از فناوری اطلاعات گرفته تا بازاریابی پیاده سازی کرد. دلیل اصلی این مزیت، خصوصیات اصلی روش کانبان است که در ادامه آنها را شرح دادهایم:
- کانبان فرایندهایی که در حال حاضر در جریان هستند و نقشهای افراد را محترم میشمارد؛
- کانبان به تغییرات انقلابی نیازی ندارد، اما تغییرات تکاملی بخش مهم آن را تشکیل میدهند؛
- کانبان توصیه میکند که تغییرات افزایشی و تکاملی را دنبال کرده و به در جستوجوی بهبود مستمر باشید؛
- کانبان اجازه میدهد که افراد خود فرایند کارها را برنامه ریزی و مدیریت کنند.
اسکرام
بسیاری باور دارند که اسکرام یکی از روشهای مدیریت اجایل است، اما رد حقیقت اسکرام یک فریم ورک است که از اجایل سرچشمه گرفته است. مانند سایر فریم ورکهای اجایل، اسکرام یک روش تکرار پذیر است که از فواصل زمانبندی شده استفاده میکند و پروژهها را به بخشهایی با دوره زمانی ثابت به نام اسپرینت تقسیم میکند. هدف اصلی این سات که از تیمها در جهت ارائه محصولاتی ارزشمند و خلاقانه حمایت شود. در این روش نقش تغییر ناپذیر وجود دارد:
- مالک محصول
- اسکرام مستر
- تیم
مالک محصول نمایندهی مشتریان و سایر سرمایه گذاران است. او لیست وظایف تولید محصول را برنامه ریزی و مدیریت میکند. از طرف دیگر، اسکرام مستر کسی است که به خوبی بر سیستم اسکرام تسلط دارد و سرپرست تیم با تاکید بر رهبری است که به افراد کمک میکند نقشها و وظایف خود را به درستی فهمیده و اجرا کنند. در سیستم اسکرام ۴ رویداد مهم وجود دارد:
- برنامه ریزی اسپرینت
- اجرای روزانه اسکرام
- مرور اسپرینت
- بررسی اسپرینتهای قبلی
با این حال، امروزه شما میتوانید در تمامی تیمها یک بورد مخصوص وظایف را مشاهده کنید که تمامی تیمهای برای مرتب کردن وظایف خود و تمرین روش اسکرام از آن استفاده میکنند که این بورد از روش کانبان الهام گرفته شده است. علاوه بر دو روش گفته شده، متدهای دیگری نیز برای اجرای مدیریت پروژه اجایل وجود دارند که هر کدام مزیتهای خاصی را ارائه میدهند. این روشها توانستند تاثیر مطلوبی بر فرایند مدیریت پروژهها بگذارند اما به مرور زمان کمکم کنار گذاشته شدند و به همین خاطر به صورت جداگانه به آنها نمیپردازیم. بعضی از آنها عبارتاند از:
- متد اسکرامبان
- متد ایکسپی
- متد کریستال
- متد FDD
- متد DAD
شروع هر کاری سختترین و مهمترین قدم است. استفاده از یک شیوه مدیریتی به جای پیش بردن نامنظم برنامهها یا جایگزین کردن شیوه مدیریت سنتی با یک شیوه مدرن میتواند گاهی سخت باشد. استفاده از روش مدیریت پروژه اجایل شاید در ابتدا کمی سخت به نظر برسد، اما به خاطر داشته باشید که استمرار در پیش بردن منظم برنامهها میتواند تاثیر بهسزایی روی عملکرد تیمها داشته باشد.
همانطور که از قدیم شنیدهایم، داشتن یک برنامهی بد بهتر از نداشتن برنامه است، چه برسد به برنامهای مانند اجایل که خود سرآمد همهی خوبیها است! اگر تجربهی کار با روش اجایل را دارید یا سوالی در در مورد آن ذهنتان را مشغول کرده، به راحتی میتوانید از قسمت نظرات، تجربهها و سوالات خود را با ما در میان گذاشته، نظر دیگران را خوانده و با آن ها به گفتوگو بپردازید!
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.