آموزش جاوا اسکریپت پروژه محور — راهنمای جامع و گام به گام

از جمله زبان های برنامه نویسی که در سالیان اخیر توانسته است جذاب و جلوه های زیبایی را به وبسایت های اینترنتی بدهد، زبان جاوا اسکریپت است. زبان جاوا اسکریپت به عنوان یک زبان کاربرپسند و محبوب برای برنامه نویسی انواع وبسایت زیبا و جذاب پیش برنامه نویسان اهمیت بالایی دارد. از جمله امکانات این زبان وجود ابزارهای فوق العاده و پرامکاناتی است که تمامی نیازهای کاربران را برای طراحی انواع وب سایت مرتفع می کند. با کسب آموزش جاوا اسکریپت پروژه محور توسعه دهندگان انواع وبسایت می توانند با مشتریان و کاربران خود تعامل بالایی برقرار کنند. در این مطلب می خواهیم درمورد زبان جاوا اسکریپت و مهمترین کاربردها و امکانات آن بیشتر آشنا شویم، پس در ادامه با ما همراه باشید.

معرفی زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت

زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت توانسته در سالیان اخیر میزان رشد قابیل توجهی در زمینه انواع تکنولوژی های طراحی صفحات وب پویا داشته باشد که توجه به امر آموزش این زبان را بیش از پیش مورد مهم کرده است. زبان جاوا اسکریپت به عنوان یک زبان برنامه نویسی قدرتند در سمت کلاینت می باشد از کاربرد مهم این زبان می توان به ایجاد تعامل کاربران با صفحات وب سایت اشاره کرد.

قبل از اینکه زبان ارزشمند جاوا اسکریپت معرفی شود طراحی صفحات وب به صورت استاتیک و با محتوای ثابتی انجام می شد. کاربران و مدیران وبسایت ها تنها با کدنویسی HTML و CSS وبسایت های خود را طراحی و توسعه می دادند که انعطاف و پویایی لازم را نداشت و برای اینکه بخواهیم صفحات آن را بروزرسانی کنیم باید زمان زیادی را صرف اینکار می کردیم. ولی از وقتی زبان های برنامه نویسی قابل برنامه ریزی و دارای بانک اطلاعاتی پدید آمدند توانستیم وبسایت های قدیمی که با صفحات استاتیک و ایستا ایجاد شده بودند را کنار گذاشته و با گرافیک جذاب و جالبی که وبسایت های جدید پیدا کرده بودند صفحات زیبایی را خلق کنیم.

زبان جاوا (Java) یا جاوا اسکریپت (JavaScript)

تقریبا تمامی افراد در ابتدا این دو زبان برنامه نویسی را با هم اشتباه گرفته اند و گویا فکر می کنند این دو یک زبان هستند ولی در اصل اینطور نیست و برای یادگیری زبان جاوا اسکریپت نیازی نیست تا در مورد زبان جاوا اطلاعاتی داشته باشیم چون دستورات و سینتکس Syntax این دو باهم کاملا متفاوت است. در حقیقت زبان برنامه نویسی جاوا با زبان اسکریپت نویسی جاو اسکریپت هیچ رتبطی بهم ندارند. زبان برنامه نویسی جاوا را می توان یک زبان کدنویسی پیچیده تر از جاوا اسکریپت معرفی کرد که با دستورات و ساختار زبان برنامه نویسی C طراحی و معرفی شده است. ولی زبان جاوا اسکریپت به صورت یک زبان اسکریپت نویسی برای تحت وب طراحی و توسعه داده شده است.

اولین نسخه ی استاندارد از زبان جاوا اسکریپت مربوط به اِکما اسکریپت Ecma Script می باشد که برای این زبان نیز نسخه های مختلفی ارائه شده است و در نسخه ی 6.0 از اکما اسکریپت امکانات و قابلیت های متنوعی قرار داده شده است که می توان حتی کدهای جاوا اسکریپت را هم براحتی در آن اجرا کرد.

پیشنیاز های ضروری آموزش زبان جاوا اسکریپت

مانند بسیاری از زبان های برنامه نویسی و تکنولوژی های نرم افزاری که میخواهیم یاد بگیریم زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت نیز جهت آموزش به پیش نیازهایی احتیاج داشته باشد که در ادامه بررسی می کنیم.

ابتدا برای شروع آموزش جاوا اسکریپت پروژه محور باید مشخص شود که در چه زمینه ای می خواهیم از این زبان استفاده کنیم؟

همانطور که در بالا ذکر شد از زبان جاوا اسکریپت برای طراحی اپلیکیشن ها، بازی سازی، طراحی وبسایت و وب اپلیکیشن ها استفاده می شود. پس به جهت اینکه بخواهیم در هر زمینه ای وارد شویم باید با تکنولوژی ها و زبان های موجود در آن حیطه آشنا باشیم و پیش نیاز های لازم را بدانیم.

در اینجا از مهمترین کاربرد زبان جاوا اسکریپت که مربوط به طراحی صفحات وب می باشد استفاده می کنیم که قبل از آموزش این زبان باید با دستورات و کدهای HTML آشنا باشیم. در اصل کدهای HTML نقطه آغاز طراحی و برنامه نویسی وبسایت می باشد که هرکسی باید با این شیوه کدنویسی آشنا باشد. بعد از اینکه با زبان HTML مهارت لازم را بدست آوردیم باید با شیوه ی استایل نویسی در زبان CSS آشنا باشیم که در کنار دستورات HTML شالوده ی اولیه ی صفحات وبسایت را می سازند. البته بعد از دستورات CSS تکنولوژی دیگری معرفی شده است به نام Bootstrap که می توانیم به یادگیری این مبحث هم بپردازیم.

خب تا به اینجای کار که با HTML و CSS آشنا شدیم توانسته ایم صفحات وب استاتیک و ایستا بسازیم و در حقیقت برای پویایی وبسایت حال به سراغ زبان جاوا اسکریپت خواهیم رفت. در اصل کسانی از این زبان استفاده می کنند تا بتوانند تجربه کاربری بهتری را به بازدیدکنندگان خود ارائه دهند و انعطاف پذیری صفحات وبسایت خود را ارتقا دهند. در مورد مدت زمان آموزش زبان جاوا اسکریپت عواملی مانند سرعت یادگیری، تلاش و پشتکار، کسب تجربه و مهارت افراد دخیل است و البته هرچقدر بر روی این مبحث وقت بیشتری بگذاریم زودتر به نتیجه مطلوب خواهیم رسید تا به تخصص و درآمد عالی در این حوزه برسیم.

معرفی کاربردهای زبان جاوا اسکریپت

در ابتدا که زبان جاوا اسکریپت معرفی شد در جهت منعطف و پویا کردن صفحات وبسایت استاتیک و ساده کاربرد داشت ولی در حال حاضر با افزایش نقش این زبان اسکریپت نویسی و توسعه نرم افزاری که بر روی آن انجام شد، کاربردها و استفاده های متعددی دیگری به آن اضافه گردید.

از کاربردهای اصلی که می توان برای زبان جاوا اسکریپت بیان کنیم عبارتند از :

• طراحی و توسعه برنامه نویس سمت سرور Server
• طراحی اپلیکیشن های تحت سیستم عامل iOS
• طراحی اپلیکیشن های تحت سیستم عامل اندروید Android

البته اینها تنها کاربردهای جاوا اسکریپت نیستند و در ادامه کاربردهای مهم دیگری را معرفی می کنیم :

• طراحی و توسعه وبسایتهای بدون سرور

وقتی بخواهیم از زبان HTML برای طراحی صفحات وب استفاده کنیم هیچگونه نیازی به یک دیتابیس یا پایگاه داده ای نداریم و البته برای اجرا این صفحات حتما نباید وبسایت مورد نظر بر روی یک سرور آنلاین با خدمات هاستینگ بارگذاری شود و می توان آن را بر روی یک سیستم دستکاپ و کامپیوتر رومیزی توسط یک مرورگر استاندارد اجرا کرد.

با استفاده از این قابلیت می توانیم صفحات وبسایت آفلاین ایجاد کنیم تا خدمات یک مجموعه را معرفی کنیم و بر روی سیستم های کامپیوتری که به اینترنت متصل نیستند خدمات تحت صفحات وب ارائه کنیم.

• تکنولوژی های پهپادی

البته این مورد از کاربردهای اصلی زبان جاوا اسکریپت نیست ولی در حال حاضر می توان یکی از کاربردهای جالب و بروز اسکریپت نویسی با این زبان را در زمینه ی پرنده های بدون سرنشین یا پهپاد معرفی کرد.

• طراحی وبسایت های انعطاف پذیر و پویا

از کاربردهای اصلی زبان جاوا اسکریپت می توان به طراحی وبسایت های جذاب و پویایی اشاره کرد که در داخل آن از تکنولوژی های بصری زیبایی استفاده شده است. یک نمونه از امکاناتی که داخل صفحات وبسایت می توانیم ملاحظه کنیم بارگذاری آهسته صفحات وب سایت است که اصطلاحا به آن Lazy Load گفته می شود و کاربرد آن به این شکل است که وقتی بخواهیم صفحات را از بالا به پایین اسکرول و پیمایش کنیم در ابتدا عکس های مطالب لود نشده اند ولی به مرور وقتی به آن بخش می رسیم لود می شوند. این قابلیت به لود سریع صفحات وب کمک خواهد کرد تا بتوانند با سرعت بالاتری مطالب را لود کنند و تنها وقتی نیاز به بارگذاری بخش مورد نظر باشد آن را لود کند. از کاربرد دیگری که زبان جاوا اسکریپت برای صفحات وب دارد مربوط به افزودن انیمیشن ها و طرح های متنوعی است که به زیبایی و جلوه های ویژه یک وبسایت کمک خواهد کرد.

آشنایی با مزایا و امکانات زبان جاوا اسکریپت

جاوا اسکریپت دارای مزایا و امکانات متعددی است که با آموزش جاوا اسکریپت پروژه محور بیشتر با آنها آشنا خواهیم شد.

برخی از مهمترین امکاناتی که زبان جاوا اسکریپت به توسعه دهندگان می دهد عبارتند از :

• توانایی نوشتن و خواندن داده های مورد نیاز برای مرورگری که در کامپیوتر کاربران اجرا شده است و با انجام اینکار در اصل ایجاد کوکی ها Cookie را خواهیم داشت.
• توانایی بررسی و ارسال یک فرم اعتبار سنجی و کنترل کردن داده ها، بررسی صحت اطلاعات ورودی کاربران که برای سرور ارسال می شود. با اینکار می توانیم از دریافت اطلاعات غلط و دارای اشکال جلوگیری کنیم تا از انجام حملات اینترنتی در امان باشیم.
• توانایی در شناسایی نسخه و نوع مرورگر مورد استفاده ی کاربران و بارگذاری مطالب و محتوای مورد نظر بر طبق مرورگر افراد و همچنین باز کردن صفحات خاص برای گروهی از کاربران
• ایجاد انواع پیغام های تایید و هشدار به کاربران و همچنین دریافت اطلاعات و داده های ورودی از بازدیدکنندگان وبسایت و اپلیکیشن ها.
• توانایی بررسی و واکنش به رویدادهای ایجاد شده در صفحات سایت و ارسال پاسخ های برنامه ریزی شده به کاربران برحسب نوع رویداد مورد نظر.

آشنایی با کدنویسی زبان جاوا اسکریپت

بعد از اینکه با جزئیات و خصوصیات زبان جاوا اسکریپت آشنا شدیم می خواهیم به بخش افزودن کدهای آن در صفحات وب بپردازیم و برخی از کاربردهای عملی آن آشنا شویم. محل قرار گرفتن کدهای جاوا اسکریپت متنوع و مختلف است و این مورد از راحتی و جذابیت کدنویسی با این زبان است که هر طور و هرکجا که باشد می توان کدهای مورد نظر را در بخش های مختلف قرار داد. کدهای زبان جاوا اسکریپت را می توان در بخش بدنه سایت یا تگ Body، بخش هدر فایل یا تگ Head، در یک سند HTML و به صورت یک فایل اسکریپت نویسی مجزا با فرمت js. به صفحات وبسایت اضافه کرد و کدهای مورد نظر را اجرا کرد. شما می توانید برای آشنایی کامل با روش های درج کدهای اسکریپت نویسی با آموزش جاوا اسکریپت پروژه محور به طراحی صفحات وبسایت خود اقدام کنید.

نکته : البته از نظر بهینه سازی استاندارد وبسایت و مبحث سئو بهتر است از یک فایل مجزا با فرمت js استفاده کنیم تا بارگذاری محتوای زبان جاوا اسکریپت بهتر انجام شود. این مورد هنگامی که بخواهیم از صفحات بسیار زیاد در یک وبسایت اینترنتی استفاده کنیم بیشتر به چشم خواهد آمد.

در ادامه به معرفی و درج کدهای اسکریپت نویسی در بخش های ذکر شده می پردازیم :

• بخش هدر فایل سایت تگ Head

در اولین روش می توانیم کدهای مربوط به جاوا اسکریپت را که به صورت تگ <script> می باشد در بخش هدر سایت و بین تگ های <head> … </head> درج کنیم. این تگ به عنوان تگ آغازین محتوای یک صفحه ی وبسایت شناخته می شود که دستورات را از ابتدای فایل HTML فراخوانی می کند. در این بخش کدهای مختلفی دیگری نیز قرار می گیرند که تمامی دستورات ایجاد شده در محتوای صفحه به این بخش یعنی تگ Head ارجاع داده می شوند. همچنین در بخش هدر سایت می توانیم توابع جاوا اسکریپت را قرار دهیم تا هر تابعی در داخل صفحات سایت با ارجاع به این توابع اجرا شوند.

• بخش بدنه اصلی سایت یا تگ Body

وقتی بخواهیم هروقت صفحه لود شد کدهای جاوا اسکریپت نیز بلافاصله اجرا شوند کافیست تا دستورات این زبان را در بین تگ بدنه سایت یا <body>…</body> قرار بدهیم. از جمله کدهایی که در این بخش قرار می گیرند مربوط به شمارنده ها و اسکریپت های آمار است.

• داخل یک فایل سند HTML

در یک فایل HTML می توانیم قابلیت هایی را اضافه کنیم به آنها کنترلگر های حوادث می گویند و می توانیم فرآیند های خاصی را با این دستورات فعال کنیم. البته کنترلگر های فرآیند نوعی خاص از اسکریپت ها هستند که هیچ نیازی به دستورات ندارند.

• داخل یک فایل Js مجزا

در این حالت می توانیم تمامی کدهای جاوا اسکریپت را در داخل یک فایل با فرمت Js قرار دهیم که در فایل های HTML صفحات دیگر کافیست به این فایل js مجزا ارجاع دهیم. همانطور که بالا ذکر شد این روش برای فاکتورهای بهینه سازی سایت و سئو مناسبتر است و باعث کاهش زمان لود سایت می شود.