ارزش پول چیست؟

ارزش پول چیست؟

ارزش پول توسط نوعی ارتباط دائمی بین اشیا و باور به ارزشمند بودن آن‌ها ساخته می‌‌شود. ارزشمندی آن از آنجا نشات می‌گیرد که افراد طالب آن هستند تا کالا یا خدمت مطلوبشان را با آن تهیه ‌‌کنند. همچنین ارزش و پشتوانه آن، برخلاف عقیده عامه مردم طلا و نقره نیست و عوامل دیگری در ارزش دادن و یا بی‌ارزش کردن آن تأثیر دارند. پیش از اینکه پول، توسعه پیدا کند، مردم برای به دست آوردن کالاها و خدمات مورد نیازشان، دادوستد پایاپای (کالا به کالا) می‌‌کردند. این شکل اولیه تبادل، از تقسیم‌‌پذیری و ‌‌قابلیت انتقال، برخوردار نبود.

مثلاً اگر شما گوسفند دارید و به سیب احتیاج دارید، باید کسی را پیدا کنید که تنها سیب دارد و گوشت گوسفند می‌‌خواهد. اگر کسی را پیدا کنید که گوشت بخواهد و سیب نداشته باشد و به شما خرگوش بدهد چه؟ برای اینکه گوشت شما را بگیرد باید کسی را پیدا کند که سیب دارد و خرگوش می‌‌خواهد. نداشتن قابلیت انتقال آسان در تبادل کالا به کالا، ناکارآمد بود. همچنین، حتی اگر شما کسی را پیدا کنید که بخواهد سیب را با گوشت معاوضه کند، شاید آن مقدار جنسی که او دارد ارزش گوسفند شما را نداشته باشد. پس باید راهی پیدا کنید که گوسفندتان را چندتکه کنید و تصمیم بگیرید که در ازای قسمتی از گوسفند، چند سیب می‌‌خواهید. برای حل این مشکلات، پول کالایی به وجود آمد؛ که نوعی از کالا بود که به‌عنوان نوعی ارزش کار می‌‌کرد.

کالاهای مورد استفاده برای معامله ویژگی‌‌های مشخصی داشتند:

• مورد طلب عموم مردم
• دارای ارزش
• بادوام
• قابل‌حمل
• قابل ذخیره‌‌

نمونه ای از پول کالایی، فلزهای گران‌‌بها مانند طلا بودند که تا پیش از دهه ۱۹۷۰، قرن‌‌ها به‌عنوان پول رایج مورداستفاده قرار می‌‌گرفت. به‌ عنوان ‌مثال در مورد دلار آمریکا این‌طور بود که دولت‌‌های خارجی می‌‌توانستند دلارهای آمریکایی‌ها را بگیرند و در عوض مقدار مشخصی طلا به بانک مرکزی آمریکا بدهند. طلا ارزشمند است چون مردم طالب آن هستند.

همچنین قابل حمل، ذخیره و با دوام است. ارزها سال‌‌ها به قانون استاندارد طلا وابسته بودند، یعنی ارزش اسکناس وابسته به ذخایر طلای دولت‌‌ها بود و هرکدام می‌‌توانستند با دیگری به مقدار مشخص و ثابت معاوضه شوند. مثلاً اگر شما ۱۰۰۰ دلار داشتید می‌‌توانستید به بانک فدرال رزرو بروید و در عوض یک انس طلا بگیرید. کشورها برای ارزش دادن به ارزهای خود شروع به برداشتن استاندارد طلا کردند. بریتانیا در سال ۱۹۳۱ و ایالات‌متحده هم اندکی پس‌ازآن این کار را انجام دادند. دلیل آن هم نایاب بودن طلا و پایین رفتن کفه تقاضا در مقابل مقدار اندک عرضه‌‌ بود.

توضیح:

امروزه عرضه، تقاضا و باور مردم به دولت‌‌ها بنیان ارزش ارزها است. اقتصادهای قوی‌‌تر معمولاً نرخ تبادل بهتری برای ارزهای خود دارند و بالعکس. اگر هم اصلاح یا سقوطی اتفاق بیافتد ارزش آن ارز کاهش خواهد یافت. نوع دوم پول، فیات (Fiat Money) است که نیازی به پشتیبانی فیزیکی کالایی ندارد. در عوض ارزش آن توسط عرضه و تقاضا و باور مردم به ارزش آن تعیین می‌‌شود. پول بدون پشتوانه به این دلیل به وجود آمد که طلا منبعی نادر بود و اقتصادهای دارای رشد سریع نمی‌‌توانستد همیشه آن‌قدر طلا استخراج کنند که از ارز مورداستفاده‌‌شان حمایت کند.

در یک اقتصاد شکوفا نیاز به طلا برای ارزش دادن به پول کاملاً ناکارآمد است، به‌ویژه وقتی‌که ارزش آن را درک و تفکرات مردم معین کند. یک اقتصاد در حال توسعه، در حال تولید چیزهای دیگری است که برای خود و اقتصادهای دیگر هم باارزش است. عموماً هرچه اقتصاد کشوری قوی‌‌تر باشد، پول آن هم قوی‌‌تر پنداشته می‌‌شود و بالعکس؛ اما این مفهوم باید توسط یک اقتصاد قوی و مولد که خدمات و محصولات باارزش خلق می‌‌کند پشتیبانی شود. امروزه ارزش اکثر ارزها توسط قدرت خرید آن سنجیده می‌‌شود که متأثر از تورم است. به همین دلیل است که تنها چاپ آن نمی‌‌تواند در کشور ثروت به وجود بیاورد.

نحوه تعیین ارزش پول:

تعیین ارزش برای یک کالا، خدمت، ارز، ارتباط نزدیکی با تقاضای آن دارد. برای مثال سه روش برای تعیین ارزش دلار وجود دارد:

1) روش اول:

روش اول این است چه مقدار دلار با ارزهای خارجی خریداری می‌شود که این همان روش نرخ تبادل است. معامله گران فارکس در بازار ارز تعیین‌کننده نرخ تبادل هستند. آن‌ها عرضه و تقاضا و نیز انتظارات خود در آینده را در نظر می‎گیرند. به همین دلیل است که ارزش پول در طول معاملات روزانه دچار نوسان می‌شود.

2) روش دوم:

این روش، ارزش‌گذاری اسناد خزانه است. می‌توان آن‌ها را از طریق بازار ثانویه خزانه‌داری به‌راحتی تبدیل به دلار کرد. هنگامی‌که تقاضا برای اوراق خزانه افزایش می‌یابد، ارزش دلار نیز خودبه‌خود بالا می‌رود.

3) روش سوم:

این روش نیز ذخایر ارز خارجی است، یعنی همان مقدار دلارهایی که در اختیار دولت‌های خارجی قرار دارد. هرقدر که دلارهای بیشتری داشته باشند، به همان میزان عرضه نیز کاهش خواهد یافت. این کار باعث بالا رفتن ارزش دلار ایالات‌متحده می‌شود. چنانچه دولت‎های خارجی درصدد فروش تمامی دلارها و دارایی‌های خزانه باشند، در این صورت دلار سقوط خواهد کرد و ارزش پول ایالات‌متحده بسیار کم خواهد شد. اسکناس‌‌هایی مانند ۱۰ هزارتومانی که امروزه از آن استفاده می‌‌کنیم اگرچه ارزش ذاتی ندارد اما به‌عنوان وسیله معامله شناخته می‌‌شوند. وقتی به فروشگاه  می‌‌روید و کالایی می‌‌خرید، هم شما و هم فروشنده توافق کرده‌‌اید که یک اسکناس یک ارزش مشخص دارد. تا زمانی که تقاضا برای اسکناس ۱۰ هزار تومانی وجود دارد، این اسکناس ارزش دارد.

میزان اندازه گیری پول چیست؟

برای قابل‌ اندازه‌‌گیری‌‌تر کردن پول باید آن را به سه دسته تقسیم کرد:

• M1: این دسته، شامل همه انواع فیزیکی سکه‌‌ها و ارزها، سپرده‌‌های دیداری و چک‌‌های مسافرتی است. M1 شامل چیزی است که ما به‌عنوان پول فعال می‌‌شناسیم؛ یعنی ارزش کل مسکوکات و اسکناس‌‌هایی که در میان عموم مردم در گردش است و به‌طور فصلی، ماهانه، هفتگی و روزانه تغییر می‌‌کند. یا میزانی است که بانک‌‌ها، به مشتریان قرض می‌‌دهند.
•  M2: این دسته با شاخص گسترده‌‌تر دسته‌‌ M1 و سپرده‌‌های مدت‌‌دار، سپرده‌‌های قرض‌‌الحسنه و سرمایه‌‌های غیردولتی بازار را شامل می‌‌شود. این دسته را می‌توان به‌راحتی به نقدینگی تبدیل کرد.
• M3: گسترده‌‌ترین نوع که شامل M2 و همه‌‌ سپرده‌‌های بلندمدت، سرمایه‌‌های دولتی، توافقات خرید کوتاه‌‌مدت و دارایی‌های نقدی می‌‌شود.

با جمع‌کردن این سه دسته، می‌‌توانیم به مبلغ پول کشور یا اقتصاد برسیم. تقاضا برای پول مساوی‌‌ با نوسان میزان کل پول فعال است. به‌عنوان‌مثال مردم آخر هفته‌‌ چک‌‌هایشان را نقد می‌‌کنند و یا از دستگاه‌‌های خودپرداز برداشت می‌‌کنند، پس پول فعال بیشتری در آخر هفته‌‌ها نسبت به اول هفته وجود دارد و تقاضای عمومی برای آن هم در تعطیلات گاهی کاهش می‌یابد.

آیا پول سرمایه است؟

البته که به‌ خودی ‌خود یک سرمایه نیست، بلکه برای خرید اجناس مورد استفاده قرار می‌‌گیرد و سرمایه به‌صورت طولانی‌مدت برای ایجاد سود و ثروت به کار گرفته می‌‌شود. این یعنی اسکناس‌‌هایی که به دست می‌‌آوریم، خرج می‌‌‌‌کنیم و نگه می‌‌داریم سرمایه نیستند، بلکه تنها یک وسیله آسان برای معامله است. حتی اگر ۱۰۰ میلیون دلار داشته باشید اما در یک جزیره دورافتاده تنها باشید، آن  بلااستفاده است چون نمی‌‌توانید برای هیچ‌چیزی از آن استفاده کنید، مگر اینکه آن را بسوزانید و خودتان را گرم کنید؛ بنابراین چاپ اسکناس منجر به شکوفایی اقتصاد نمی‌‌شود، بلکه باعث بی باوری به دولت و سقوط ارزش پول آن می‌‌شود.

تاثیر تغییرات ارزش پول بر زندگی انسان:

تأثیر نوسانات ارزش پول را می‌توان هرروزه در فروشگاه مواد غذایی یا پمب بنزین مشاهده کنید. افراد همیشه تقاضای ناگزیر و روزانه برای بنزین و مواد غذایی دارند. تولیدکنندگان به‌خوبی می‌دانند که شما هر هفته مجبور می‌شوید بنزین و مواد غذایی خریداری کنید و نمی‌توانید خرید خود را در هنگام افزایش قیمت‌ها به تعویق اندازید. شما مجبور می‌شوید تا مدتی باقیمت بالاتری جنس خود را خریداری کنید تا زمانی که بتوانید عادات خود را تغییر دهید.

پیامدهای کاهش ارزش پول:

هنگامی‌که قیمت بنزین یا مواد غذایی بالا می‌رود، شما شاهد کاهش ارزش پول خواهید بود. با کاهش ارزش آن تورم رخ می‌دهد. وقتی مردم تصور می‌کنند قیمت‌ها افزایش خواهد یافت، در این زمان است که شروع می‌کنند به خرید کردن، قبل از اینکه اجناس گران‌تر شوند. این افزایش تقاضا باعث می‌شود تولیدکنندگان با خیال راحت هزینه‌های بیشتری اعمال کنند، قیمت‌ها را افزایش دهند و در این صورت تورم یک ابزاری می‌شود برای تغییر مسیر بازار به سمتی که بازاری ها می‌خواهند. یک اقتصاد سالم قادر است نرخ تورم پایه را تا ۲ درصد حفظ کند. تورم پایه عبارت است از قیمت هر چیزی به‌جز قیمت مواد غذایی و بنزین که بسیار متغیر هستند. شاخص قیمت مصرف‌کننده رایج‌ترین مقیاس تورم محسوب می‌شود.

اثرات افزایش ارزش پول چیست؟

تورم‌زدایی زمانی رخ می‌دهد که ارزش پول بالا می‌رود. تورم‌زدایی به نظر عالی می‌رسد، اما برای اقتصاد مخرب‌تر از تورم است. چرا؟ به این فکر کنید که طی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ چیزی که در بازار مسکن آمریکا رخ داد، درواقع یک تورم‌زدایی عظیم بود. قیمت‌ها تا بیش از ۲۰ درصد سقوط کرد. بسیاری از مردم نتوانستند خانه‌های خود را بفروشند و بدهی وام مسکن خود را پرداخت کنند. خریداران از کاهش بیش‌ازپیش قیمت‌ها واهمه داشتند. هیچ‌کس نمی‌دانست چه وقت قیمت‌ها مجدداً اوج خواهد گرفت. درست است، ارزش پول افزایش یافت؛ اما خانواده‌ها خانه‌های خود را از دست دادند. کارگران ساختمانی شغل خود را از دست دادند. ساختمان‌سازها ورشکسته شدند و این همان چیزی است که تورم‌زدایی را خطرناک می‌کند.

دلایل نوسانات ارزش پول با گذشت زمان:

در سال ۱۹۱۳، پول ارزش بسیار زیادی داشت. در آن زمان یک دلار معادل $۲۵٫۹۲ در جولای ۲۰۱۹ بود. دلار به‌تدریج ارزش خود را از دست داد، بطوریکه تا سال ۱۹۲۰ هر دلار معادل $۱۲٫۳۴ در سال ۲۰۱۹ ارزش داشت. در طول دوره رکود بزرگ آمریکا، ارزش پول درنتیجه تورم‌زدایی افزایش پیدا کرد. در پی بحران سال ۱۹۳۰ ارزش هر دلار برابر شد با $۱۵٫۴۶ در سال ۲۰۱۹ و تا سال ۱۹۵۰ ارزش پول با کاهش بیشتری مواجه شد؛ یعنی هر دلار چیزی معادل $۱۰٫۶۵ در سال ۲۰۱۹ بود. از آن به بعد ارزش پول همچنان رو به کاهش رفت. طوری که در سال ۱۹۷۰، هر دلار تنها معادل $۶٫۵۸ در سال ۲۰۱۹ شد. تا سال ۱۹۹۰، هر دلار ارزشی برابر با $۱٫۹۷ در سال ۲۰۱۹ پیدا کرد. در دهه بعدی (۲۰۰۰) ارزش آن به $۱٫۴۸ در سال ۲۰۱۹ رسید.

کشورها چگونه ثروتمند می‌‌شوند؟

کشورهایی که می‌‌خواهند ثروتمند شوند باید اجناس و خدمات خود را باکیفیت و کمیت بیشتر تولید کنند، نه اینکه فقط اسکناس چاپ کنند. اگر خروجی‌‌ها سقوط کنند، کل پول تزریق شده در گردش هم نمی‌‌تواند تغییری در وضعیت آن ایجاد کند. گرچه پول شکل های متفاوتی پیدا کرده اما کاربرد اصلی آن هنوز تغییر نکرده است. آن فارغ از اینکه چه شکلی داشته باشد، ابزاری برای معامله اجناس و خدمات است و با سریع‌‌تر کردن فرایند معاملات، به اقتصاد امکان رشد بیشتری می‌‌دهد.

حرف آخر:

نسبت به زمانی که صدف و پوست به عنوان پول استفاده می‌‌شدند، تغییر زیادی در وضعیت پول به وجود آمده است اما کاربرد اصلی آن هنوز تغییر نکرده است. پول فارغ از اینکه چه شکلی داشته باشد، ابزاری برای معامله اجناس  و خدمات است و با سریع‌‌تر کردن فرایند معاملات، به اقتصاد امکان رشد بیشتری می‌‌دهد.

لطفا نظرات خود در رابطه با مقاله ارزش پول چیست؟ را با ما به اشتراک بگذارید.

شاد و سلامت باشید.