پرتفوی یا سبد سهام در بورس چیست؟

پرتفوی یا سبد سهام در بورس چیست؟

پرتفو یا پرتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری، در حالت کلی، مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالا، ارز، وجوه نقدی و اوراق نقد شونده و همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. یک سبد همچنین می‌تواند شامل اوراق غیرقابل معامله، مانند سرمایه‌گذاری‌های عمرانی، خصوصی و… باشد.

سبد سهام نیز مجموعه‌ای از چند سهم مختلف است که سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری آن‌ها را می‌‌خرد. سبد سهام مستقیماً توسط سرمایه‌گذاران و یا توسط متخصصان مالی و مدیران سرمایه اداره می‌شود. سرمایه‌گذاران باید مطابق با تحمل ریسک و اهداف سرمایه‌گذاری یک سبد سرمایه‌گذاری تشکیل دهند. آن‌ها همچنین می‌توانند چندین سبد برای اهداف مختلف داشته باشند. همه این‌ها به اهداف سرمایه‌گذار بستگی دارد.

معامله گران در بازار سرمایه در مقابل سرمایه‌گذاری که انجام می‌دهند (ریسک) باید بازدهی را از بازار کسب کنند (ریوارد). درواقع میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته توسط هر سرمایه‌گذار، وابسته به مقادیر بازده و ریسک است. اگر دوشرکت را در نظر بگیرید که یک محصول یکسان را تولید می‌کنند و در مقاطعی شرکت اول دچار بحران می‌شود و شرکت دوم در حال بازدهی بیشتری ناشی از تولید بیشتر و کسب سهم بیشتری از بازار می‌باشد و یا برعکس این قضیه اتفاق بیفتد.

فرض کنید که یک سرمایه‌گذار قصد خرید سهام یکی از این دوشرکت را دارد لذا برای این خریدار دو حالت وجود دارد:

• حالت اول اینکه اقدام به خرید سهام فقط یکی از شرکت‌ها کند حالت دوم این است که بخشی از سرمایه خود را به خرید سهام شرکت اول و بخشی دیگر را به شرکت دوم اختصاص دهد. در حالت اول ممکن است که سرمایه‌گذار بازده قابل‌توجهی (با توجه به افزایش ارزش سهم شرکت) به دست آورد، ولی از طرفی ممکن است که شرکت دیگر اقدام به اصلاح سازوکار داخلی خود کند تا بتواند در رقابت با شرکت مقابل پیروز شود و درنتیجه شرکت اول دچار کاهش شدید قیمت سهام شود.
• اما در حالت دوم به دلیل اینکه سرمایه‌گذار در تخصیص سرمایه‌های خود به شرکت برتر، به صورت یکجا و کامل عمل‌نکرده و پیش‌بینی رشد شرکت رقیب را در نظر گرفته است، اقدام به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری خودکرده است. درواقع سرمایه‌گذار با خرید بخشی از سهام دو شرکت اقدام به تشکیل پرتفوی سبد سهام (portfolio) کرده است. معنی ساده واژه پرتفوی، سبد سرمایه‌گذاری به طور عام و سبد سهام از ترکیب دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده توسط یک سرمایه‌گذار است.

همه تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد نچینید!!!

قطعاً همه ما حداقل یک‌بار این جمله معروف را شنیده‌ایم و احتمالاً سعی کرده‌ایم آن را در مدیریت سرمایه خود بکار ببریم، اما نکته مهم آن است که تشکیل سبد سرمایه‌گذاری یا همان پرتفوی باید دارای یک سری مزایا و ویژگی‌هایی همچون تنوع‌بخشی (diversification) باشد تا بتوانیم بگوییم سبد مناسبی را تشکیل داده‌ایم.

پورتفولیو یا پرتفوی در لغت به معنای کیف دستی بوده که درگذشته یک سرمایه‌گذار، مجموعه‌ای از اسناد و مدارک خود را در آن حمل می‌کرده، درواقع سرمایه‌گذارانی که سهام شرکت‌های بورسی را در اختیار داشتند هر روز به بازار بورس سر می‌زدند تا ببینند سرمایه آن‌ها در چه وضعیتی قرار دارد. در اصطلاح مالی نیز به کنار هم قرار گرفتن ترکیبی از دارایی‌های مختلف مالی اعم از املاک و مستغلات، سهام شرکت‌ها، اوراق با درآمد ثابت و سپرده‌های بانکی باهدف تنوع‌بخشی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری را پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری می‌گویند.

ارزش پرتفوی

به ارزش مالی و نقدی پرتفوی هر شخص حقیقی یا حقوقی، ارزش پرتفوی گویند. برای قیمت‌گذاری شرکت‌های سرمایه‌گذاری پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، مهم‌ترین عامل، ارزش پرتفوی این شرکت‌ها است.

پرتفوی هیچ‌گاه تک سهم نباشید

فرض کنید سبد سهام خود را فقط از یک صنعت خاص تشکیل داده‌اید. در صورت رکود در آن صنعت، در تمامی سهام موجود در پرتفوی خود دچار ضرر خواهید شد؛ بنابراین توصیه می‌شود حتماً تنوع را رعایت کنید و سبد معاملاتی خود را از سهام شرکت‌های مختلف پرکنید. البته توجه داشته باشید آن‌قدر تنوع سهام را زیاد نکنید تا بعد در مدیریت پرتفوی با مشکل مواجه شوید.

پرتفوی صنایع پربازده را شناسایی کنید

در زمان تشکیل پرتفوی ابتدا صنایع پربازده را شناسایی کنید. سپس از میان آن صنایع پرتفوی خود را ایجاد کنید. قابل‌ذکر است بدون مطالعه شرکت‌ها و انتخاب سهام‌های مختلف و تصادفی نیز ممکن است ضرر کنید. پس لازم است با تشخیص صنایع مطلوب جلوی ضرر را بگیرید. با این کار تا حدودی می‌توانید ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش دهید.

نکاتی بسیار مهم پیرامون داشتن یک سبد سرمایه گذاری بهینه

1. هیچ گاه تک سهم نشوید

گاهی سرمایه گذاران بعد از تحلیل یک سهم، فکر می کنند اگر تنها همان یک سهم را بخرند سود بزرگی را نصیب خود خواهند کرد. غافل از اینکه ریسک بسیار زیادی را می پذیرند. چون همواره احتمال خطای انسانی در تحلیل سهام وجود دارد. علاوه بر این باید به عنوان یک سرمایه گذار این احتمال را در نظر بگیرید که ممکن است در نتیجه سیل، زلزله یا هر دلیل دیگری، آن شرکت از فعالیت باز بایستد. در این وضعیت اگر شما تک سهم باشید، این سرمایه شما است که با خطر جدی روبه رو می شود.پ

برای این موضوع مثال های متعددی وجود دارد که برای نمونه دو مورد را خدمتتان شرح می دهیم:

سهام شرکت کنتورسازی ایران پس از اینکه برای مدت زمان زیادی از نظر قیمت در محدوده کوچکی نوسان می کرد، ناگهان با اخبار انعقاد قراردادهای متعدد جذاب، مورد توجه بازار قرار گرفت. قیمت سهم بیش از ۷۰ درصد رشد کرد و هر روز با صف خرید روبه رو می شد. اما وقتی سهم به اهداف قیمتی بالایی رسید با این خبر روبه رو شد که تمامی حواشی مثبت پیرامون سهم، دروغ بوده است. از آن زمان تاکنون برای چند سال نماد این شرکت یعنی «آکنتور» بسته شده است.

2. سرمایه خود را بین ۵ تا ۱۰ سهم گسترش دهید

پیش از پرداختن به این بخش باید شما را با دو مفهوم «ریسک سیستماتیک» و «غیر سیستماتیک» آشنا کنیم. ریسک سیستماتیک به ریسک ناشی از مسائل کلان سیاسی، اقتصادی گفته می شود که وقوع آن، تمام بازار را درگیر می کند و محدود به یک سهم خاص نمی شود. در نقطه مقابل ریسک غیر سیستماتیک به ریسکی گفته می شود که خاص یک شرکت است مانند آتش سوزی در انبار یک شرکت. البته به ریسک غیر سیستماتیک، ریسک قابل حذف نیز می گویند. مطالعات علمی نشان داده اند که با تشکیل یک پرتفوی به خوبی متنوع شده – متشکل از ۵ الی ۱۰ سهم – می توانید ریسک غیرسیستمانیک را به حداقل برسانید.

3. بیش از دو صنعت را برای انتخاب سهام در نظر بگیرید

خرید ۵ سهم از یک صنعت تفاوت چندانی با تک سهم شدن ندارد و با انجام این کار ریسک بسیار بزرگی را به خود تحمیل می کنید. یکی از بهترین پیشنهاد های موجود، خرید سهام از سه صنعت متفاوت است تا در صورتی که یک صنعت با افول سنگینی مواجه شد ارزش سبد سهام شما افت سنگینی نداشته باشد.

4. وزن سرمایه گذاری در سهام را منطقی انتخاب کنید

فقط تقسیم سرمایه به ۵ سهم، کافی نیست؛ بلکه باید درصد سرمایه گذاری در هر سهم را نیز رعایت کنید. استانداردترین حالت ممکن، در نظر گرفتن حداکثر ۲۰ درصد سرمایه به یک سهم است. در نقطه مقابل، اگر شما ۸۰ درصد سرمایه خود را به یک سهم اختصاص دهید و ۲۰ درصد باقیمانده را بین ۴ سهم تقسیم کنید، عملاً ریسک سرمایه گذاری خود را افزایش داده اید.

فرض کنید شما ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه دارید؛ با این حساب، ۸۰ میلیون تومان آن را به سهم الف اختصاص می دهید و ۲۰ میلیون باقیمانده را بین ۴ سهم دیگر تقسیم می کنید. حالا اگر سهم الف، خلاف تحلیل شما پیش برود و با زیان ۲۰ درصدی مواجه شوید ۱۶ میلیون تومان ضرر خواهید دید. در حالی که اگر مدیریت سرمایه را رعایت کرده بودید و فقط ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان به این سهم اختصاص می دادید حداکثر با ۵ میلیون تومان ضرر از سهم خارج می شدید.

نکته:

وقتی یک ماجرای نامناسب سیاسی یا اقتصادی در کشور اتفاق می افتد و تمام بازار را تحت تأثیر خود قرار می دهد، دیگر نمی توان انتظار داشت که نکته های گفته شده در این مقاله، نتیجه بخش باشند. زیرا در آن صورت، بازار بورس درگیر یک ریسک سیستماتیک غیرقابل حذف می شود که تمام سهام موجود در بازار بورس را نشانه می گیرد. در چنین حالتی، تمام بازار سهام برای یک الی چند روز، کاهش قیمت را تجربه خواهند کرد.

6. شاخص بورس را دائما رصد کنید

اگر به جای صندوق های سرمایه گذاری مشترک، سرمایه گذاری مستقیم را انتخاب کرده اید، باید حواستان به نکات زیادی باشد که ریسک فعالیت هایتان در بازار بورس را کاهش داده و درعین حال بازدهی مطلوبی هم به دست آورید. یکی از نکات مهم برای تشکیل سبد سهام و انتخاب سهام با بازدهی بالا، توجه به شاخص بورس است. برای تحلیل سریع و آسان اطلاعات بازار بورس، کافی است به دو متغیر مهم «شاخص کل» و «شاخص کل هم وزن» بیشتر توجه داشته باشید.

افرادی که تمایل به سرمایه گذاری در شرکت های بزرگ دارند، بهتر است با دقت بیشتری به تغییرات شاخص کل توجه کنند؛ اما درباره «شاخص کل هم وزن» هم همان طور که می دانید مربوط به تغییرات همه شرکت های بورسی است، با این تفاوت که نسبت به شاخص کل، اندازه همه شرکت ها به صورت مساوی دیده شده است. در این شاخص فارغ از اینکه شرکتی بزرگ یا کوچک است، درصد تغییرات ارزش سهام تمام شرکت ها به طور یکسان در شاخص مذکور تأثیر می گذارد.

نکته:

بدیهی است که در زمانی که شاخص کل هم وزن مثبت باشد، ولی شاخص کل منفی باشد، درمیابیم شرکت های بزرگ منفی هستند و در مقابل تعداد زیادی از شرکت های کوچک مثبت هستند. با توجه به توضیحاتی که خواندید، ضروری است شاخص بورس و شرکت های تأثیرگذار بر آن را کنترل کنید و زمانی که زمزمه های حبابی شدن بازار به گوش رسید، در تصمیمات خود دقت کنید.

7. بازار جهانی بورس را نیز در نظر بگیرید

بعضی از افراد تصور می کنند آن چه در بازارهای جهانی بورس اتفاق می افتد، تاثیر چندانی بر رویداد های اقتصادی داخل کشور ندارد. باید گفت چنین برداشتی درست نیست و برای سرمایه گذاری موفق و تشکیل سبد سهام یا پرتفوی مناسب، باید چشمی هم به بازار جهانی داشته باشید. اگر بر فرض به دلیل یک حادثه طبیعی تولید یک صنعت خاص در کشوری دچار مشکل شود، قطعاً بر بازار داخلی آن صنعت در کشورمان هم تأثیر مثبت یا منفی خواهد داشت؛ بنابراین در هنگام تشکیل سبد سهام، حواستان به اخبار و رویدادهای جهانی به ویژه در حوزه ای که سرمایه گذاری عمده انجام داده اید، باشد.

8. انتخاب شرکت مناسب برای سرمایه گذاری

هیچ وقت نمی توان به قطعیت گفت که چه شرکتی برای سرمایه گذاری مناسب است؛ چرا که عوامل بسیار متعددی روی این مسئله تاثیر خواهند گذاشت. به طورکلی می توان گفت اگر روش های تحلیل بازار سرمایه با تکیه بر تحلیل های تکنیکال یا بنیادی را دنبال کنید تا حد زیادی ادامه راه برایتان روشن خواهد بود؛ اما اگر هیچ کدام از ابزار های تحلیلی گفته شده را نمی شناسید، نیاز است که به متخصص در این زمینه روی بیاورید.

9. بورس، جام مقدس نیست!

سرمایه گذاری در بازار بورس جذاب است اما بیاییم طور دیگری به قضیه نگاه کنیم. اگر با اجرای تمام مفروضات فوق به نتیجه نرسیدیم چه؟!
از بورس ایران که آماری در دست نیست، اما بر اساس یک آمار در بلاد کفر (!) کمتر از 1% معامله گران بازارهای مالی دارای اهرم، بعد از پنج سال می توانند سود کسب کنند. شاید یکی از عاقلانه ترین کارها این باشد که سرمایه گذاری در بورس، خود بخشی از یک سرمایه گذاری باشد. درواقع به جای تشکیل سبد سهام بیاییم سبد سرمایه گذاری تشکیل دهیم!

لطفا نظرات خود در ارتباط با مقاله پرتفوی یا سبد سهام در بورس چیست؟ با ما به اشتراک بگذارید.